Τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι ζητούν συγγνώμη από τους άλλους; Πόσο δύσκολο είναι άραγε να ζητήσουμε συγνώμη; Αξίζει να το κάνουμε;
Η δυσκολία του να ζητά κανείς «συγνώμη»
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που βλάπτουν με τη συμπεριφορά τους και ζητούν συγνώμη είναι πιο πιθανό να συγχωρεθούν από εκείνους που δεν το κάνουν. Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η συγγνώμη είναι πιο πιθανή σε στενές, θετικές σχέσεις. Αν αναλογιστούμε και εμείς οι ίδιοι, θα συνειδητοποιήσουμε πως συνήθως στεναχωρούμε -άθελα μας- τους ανθρώπους που νοιαζόμαστε και αγαπούμε περισσότερο και θέλουμε τις περισσότερες φορές να αποκαταστήσουμε τη σχέση μας.
Ωστόσο, η συγνώμη είναι μια δύσκολη διαδικασία για πολλούς από εμάς. Η συγγνώμη, εξ ορισμού, φανερώνει για τον άνθρωπο πως αναγνωρίζει ότι προκάλεσε βλάβη και αποδέχεται την ευθύνη. Υπάρχει άραγε κάποιο ψυχολογικό όφελος με το να αποφύγουμε να ζητήσουμε συγνώμη;
Η έρευνα συχνά αντιλαμβάνεται τη συγγνώμη ως αποκατάσταση της ισότητας ανάμεσα στα δύο άτομα. Σε ένα συμβολικό επίπεδο, το να ζητήσει κανείς συγχώρεση ίσως τον κάνει να αισθάνεται «τρωτό», αφού ουσιαστικά ο έλεγχος περνά στο θύμα το οποίο είτε θα αποδεχθεί είτε θα απορρίψει τη συγνώμη. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αυστραλία το 2013, η απόφαση ενός ατόμου να «αρνηθεί» να ζητήσει συγγνώμη, μπορεί να καλλιεργήσει «μεγαλύτερα» συναισθήματα δύναμης και ελέγχου. Με το να αποφύγει λοιπόν το άτομο να ζητήσει συγνώμη, αισθάνεται κατά κάποιο τρόπο ότι διατηρεί την κυριαρχία του.
Είναι πράγματι δύσκολο να παραδεχθούμε ότι κάναμε λάθος και να ζητήσουμε συγνώμη. Αρχικά, έχουμε συνηθίσει να αμυνόμαστε και δε μπορούμε εύκολα να αναλάβουμε μια ξεκάθαρη ευθύνη. Η παραδοχή ενός λάθους συνοδεύεται πολλές φορές με συναισθήματα ενοχής και αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε πραγματικά ευάλωτοι.
Όμως τα οφέλη του να ζητάμε συγνώμη είναι πολύ περισσότερα από το να μην το κάνουμε.
Η δύναμη της συγνώμης
Η συγνώμη έχει θεραπευτική ιδιότητα τόσο για αυτούς που τη ζητούν όσο και γι’ αυτούς που τη δέχονται. Όταν ζητάμε συγνώμη σε κάποιον που πληγώσαμε του δείχνουμε πως σεβόμαστε και νοιαζόμαστε για τα συναισθήματα του. Αν βρούμε το κουράγιο να παραδεχθούμε το λάθος μας αναπτύσσουμε αυτοσεβασμό, ο οποίος επιδρά θετικά στην αυτοπεποίθηση μας. Ακόμη, η συγγνώμη μας βοηθά να παραμένουμε συναισθηματικά συνδεδεμένοι με τους αγαπημένους μας. Γνωρίζοντας ότι αδικήσαμε κάποιον μπορεί να μας κάνει να αποστασιοποιηθούμε, αλλά μόλις ζητήσουμε συγνώμη νιώθουμε πιο ελεύθεροι να είμαστε ευάλωτοι.
Πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν για το πως θα ζητήσουν συγνώμη, τι χρειάζεται να πουν, αν θα γίνει αποδεκτή η «απολογία» τους. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να επισημάνουμε τα εξής:
- Ακούμε προσεκτικά όσα μας εκφράζει το άτομο που πληγώσαμε για τα συναισθήματα του και προσπαθούμε να μην αντιδρούμε αμυντικά
- Προσπαθούμε να μην επικεντρωθούμε στις αντιδράσεις του άλλου ατόμου
- Η συγνώμη είναι καλό να μη βασίζεται μόνο στην προσδοκία μας να μας συγχωρέσουν
- Προσπαθούμε να μην ακυρώσουμε τη μεταμέλεια μας με δικαιολογίες
- Αν υπάρχει τρόπος να επανορθώσουμε έμπρακτα είναι σημαντικό να το κάνουμε-όταν αυτό είναι εφικτό.
Μέσα από τη διαδικασία του να απολογείται κανείς, διαπραγματεύεται και το ακόμη δυσκολότερο κομμάτι της αποδοχής μίας συγνώμης. Το σημαντικό είναι να σκεφτούμε και να αποδεχθούμε πως όλοι είμαστε άνθρωποι, κάνουμε λάθη, έχουμε αδυναμίες. Το να ζητά κανείς συγνώμη απαιτεί σθένος και φανερώνει τη ψυχολογική ωριμότητα του ατόμου.