Στην εποχή της ψηφιακής σύνδεσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Ωστόσο, έχουν πυροδοτήσει φαινόμενα όπως η “πλασματική ευτυχία”, που συχνά πλήττουν την ψυχική μας υγεία. Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις αυτής της τάσης και να την αντιμετωπίσουμε;
Τι είναι η πλασματική ευτυχία;
Η πλασματική ευτυχία, γνωστή και ως “κατασκευασμένη ευτυχία”, αφορά τις εξιδανικευμένες εικόνες ζωής που προβάλλονται μέσω των social media. Σύμφωνα με τον ερευνητή Andrew Przybylski (2017), αυτές οι εικόνες δημιουργούν ένα “ψηφιακό χάσμα” μεταξύ του πώς βλέπουμε τις ζωές των άλλων και του πώς αντιλαμβανόμαστε τη δική μας πραγματικότητα. Η πλασματική ευτυχία δεν αντικατοπτρίζει αληθινές εμπειρίες αλλά στιγμιότυπα που έχουν υποστεί αυστηρή επιμέλεια.
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
Έρευνες αποδεικνύουν ότι η συνεχής έκθεση σε εξιδανικευμένες εικόνες μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην ψυχική μας υγεία:
• Σύγκριση και αυτοεκτίμηση: Σύμφωνα με μελέτη της Hanna Krasnova (2013), η σύγκριση με εξιδανικευμένες εικόνες άλλων χρηστών οδηγεί σε αισθήματα ζήλιας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Η σύγκριση αυτή συχνά βασίζεται σε μη ρεαλιστικά πρότυπα.
• Κατάθλιψη και άγχος: Μελέτες του American Psychological Association (APA) έχουν δείξει ότι η υπερβολική χρήση social media σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, ειδικά στους νέους.
• FOMO (Fear of Missing Out): Σύμφωνα με έρευνα του Przybylski (2013), η συνεχής προβολή της “τέλειας ζωής” άλλων προκαλεί φόβο μήπως χάνουμε σημαντικές εμπειρίες, δημιουργώντας συναισθήματα ανεπάρκειας και πίεσης.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία;
1. Αναγνώριση της πραγματικότητας: Μελέτες του Royal Society for Public Health (2017) προτείνουν να αντιμετωπίζουμε τα social media με κριτική σκέψη, αναγνωρίζοντας ότι οι εικόνες που βλέπουμε δεν αντικατοπτρίζουν την πλήρη πραγματικότητα.
2. Περιορισμός της χρήσης: Σύμφωνα με τον Jean Twenge (2018), η μείωση της χρήσης των social media σε λιγότερο από 30 λεπτά την ημέρα μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ψυχική υγεία.
3. Δημιουργία υγιών συνηθειών: Μπορούμε να ενισχύσουμε τις πραγματικές μας σχέσεις και να δώσουμε προτεραιότητα σε δραστηριότητες που προάγουν τη συναισθηματική ευεξία, όπως η άσκηση ή η ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες.
4. Αναζήτηση βοήθειας: Εάν νιώθουμε ότι η χρήση των social media μας επηρεάζει αρνητικά, μπορούμε να αναζητήσουμε τη βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας.
Μήπως ήρθε η ώρα να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με τον ψηφιακό κόσμο; Με κατανόηση και ισορροπία, μπορούμε να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία και να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει πραγματική ευτυχία.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
• Krasnova, H., Wenninger, H., Widjaja, T., & Buxmann, P. (2013). Envy on Facebook: A hidden threat to users’ life satisfaction? Proceedings of the 11th International Conference on Wirtschaftsinformatik.
• Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848.
• Twenge, J. M. (2018). iGen: Why Today’s Super-Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy – and Completely Unprepared for Adulthood.
• Royal Society for Public Health (2017). #StatusOfMind: Social media and young people’s mental health and wellbeing.
• American Psychological Association (APA) (2020). Social media use and mental health among teens: What we know from research.